روغن صنعتی چیست؟ هر آنچه در مورد روغن صنعتی باید بدانید! ، روغن صنعتی که به آن روان‌کننده صنعتی هم گفته می‌شود، شامل طیف گسترده‌ای از روغن‌ها است که برای روان کاری تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی مورداستفاده قرار می‌گیرد. سیستم‌هایی که در تجهیزات صنعتی نیاز به روغن‌کاری دارند شامل: سیستم‌های هیدرولیک، کمپرسور، انواع روغن توربین ، یاتاقان، دنده‌های باز و بسته شو و ابزارهای پنوماتیک است.
روغن‌هایی که برای سیستم هیدرولیکی استفاده می‌شود بیشترین حجم و استفاده را در ماشین‌آلات صنعتی دارد که معمولاً به این دسته روغن‌ها مقداری مواد افزودنی ضد ساییدگی اضافه می‌شود که از سایش پمپ جلوگیری کند. البته روغن صنعتی معمولاً افزودنی‌های زیادی ندارد و غالباً خالص است. در حالت کلی مقدار افزودنی به روغن‌های صنعتی تنها حدود 5 درصد است.
روغن صنعتی چیست؟
ترکیبات روغن صنعتی
روان‌کننده‌های صنعتی در ترکیب نهایی بین 70 تا 99 درصد شامل روغن‌پایه هستند و مابقی مواد افزودنی. روغن‌پایه از لحاظ کیفی و نوع ساخت به سه دسته مواد معدنی، روغن‌پایه غیرمتعارف و روغن‌پایه مصنوعی تقسیم می‌شود. روغن‌پایه از مواد معدنی با ترکیب هیدروکربن‌ها به دست می آیند. هیدروکربن ها خود از نفت خام در پالایشگاه و یا طی فرایند هیدروژناسیون استاندارد تولید می‌شوند. مانند روغن زنجیر
روغن‌پایه غیرمتعارف از ذخایر نفتی طی فرایند پالایش عمومی و تصفیه شیمیایی/فیزیکی پس از تصفیه به دست می‌آیند. روغن‌پایه مصنوعی نیز با فرایندهای مصنوعی تولید می‌شوند. این نوع روغن صنعتی از الیگومریزاسیون و هیدروژناسیون الفین‌ها به‌دست‌آمده و کیفیت آن‌ها از روغن غیرمتعارف بیشتر است. مواد افزودنی روان‌کننده‌های صنعتی برای مقاصد خاصی به روغن‌پایه اضافه می‌شود که در زیر برخی از این کاربردها را ذکر می‌کنیم:
- برای جلوگیری از رسوبات
- آنتی‌اکسیدان‌ها
- ضد سایش و ضد خوردگی
- برای اصلاح خواص فیزیکی روغن‌پایه
- برای اصلاح اصطکاک
- تقویت شاخص ویسکوز خواص ضد کف
ترکیبات روغن صنعتی
خواص روغن صنعتی
می‌توان کاربرد روغن صنعتی را در سه دسته کلی قرارداد:
- ویسکوزیته: ویسکوزیته روغن صنعتی که مهم‌ترین ویژگی آن است با شاخص VI نمایش داده می‌شود. ویسکوزیته نشان می‌دهد که روغن تا چه حد در برابر تغییرات دما چه دمای بالا و چه پایین پایدار است.
- نقطه ریزش: ویژگی دیگر روغن‌های صنعتی قابلیت جریان یا به‌اصطلاح نقطه ریزش روغن است. این خاصیت بیانگر آن است که روغن تا دمای مشخصی یخ نمی‌زند و کار خود و عملیات روانکاری را در دمای بسیار پایین انجام می‌دهد.
- نقطه اشتعال: خطر اشتعال و آتش‌سوزی روغن صنعتی با نقطه اشتعال آن اندازه‌گیری می‌شود. به عبارتی، این نقطه بیانگر دمایی است که تا آن حد روغن بخار نشده و خطر اشتعال و آتش‌سوزی روغن ایجاد نمی‌شود.
انواع روغن صنعتی
همان‌طور که گفتیم روغن‌پایه یا روغن معدنی است یا روغن غیرمتعارف و یا روغن مصنوعی و یا روغن شستشو صنعتی . در زیر در مورد این سه نوع روغن بیشتر صحبت می‌کنیم:
روغن معدنی
روغن‌های طبیعی از هیدروژن و کربن تشکیل شده‌اند. این روغن‌ها که طی یک فرایند طبیعی از چاه‌های نفتی استخراج می‌شوند معمولاً نسبت به تغییرات دما حساسیت زیادی دارند. ویسکوزیته یا شاخص VI این دسته روغن‌ها 120 است. نقطه ریزش روغن طبیعی یا معدنی بین 6 تا 60 درجه سانتی‌گراد است اما عدد نرمال اکثر آن‌ها 20 درجه است. مهم‌ترین عیب این نوع روغن صنعتی کم بودن نقطه اشتعال آن است.
این روغن‌ها به جهت اینکه به شکل طبیعی استخراج شده‌اند، عموماً شامل مواد معدنی دیگری مانند گوگرد، فسفر، نیتروژن و … هستند که خالص بودن روغن را کم می‌کند و بر عملکرد روان کاری آن نیز تأثیر منفی می‌گذارد. عموماً روغن‌های معدنی بیشترین ناخالصی را دارند؛ بنابراین باید حتماً تصفیه شوند. جالب است بدانید با وجود تمامی این نقص‌ها روغن‌های معدنی بیشترین استفاده را در صنعت دارند.
روغن مصنوعی
روغن صنعتی به‌عنوان یک جایگزین و در پاسخ به مشکلاتی که روان‌کننده‌های معدنی داشتند طی یک فرایند شیمیایی تولید شدند. این نوع روغن ناخالصی‌های روغن طبیعی را ندارد و پایداری آن بیشتر است. بر خلاف روغن معدنی این نوع روغن شاخص ویسکوزیته بالاتری دارد.
همچنین نقطه ریزش آن بین 18 تا 74 درجه است که اکثر آن‌ها بین 30 تا 50 درجه هستند و این نمایانگر آن است که در دمای پایین دیرتر یخ می‌بندد. همچنین روغن مصنوعی نقطه اشتعال بیشتری دارد و در دمای بالا دیرتر خطر آتش‌سوزی ایجاد می‌کند.
اما تنها نقطه‌ضعفی که روغن مصنوعی در برابر طبیعی دارد آن است که خواص روان کنندگی آن پایین‌تر است و به عبارتی به‌اندازه روان‌کننده معدنی اصطکاک و سایش را کاهش نمی‌دهد. هرچند این مشکل نیز با اضافه کردن برخی مواد افزودنی ضد سایش و اصطکاک قابل جبران است.
بنابراین این نوع روغن صنعتی بهتر است برای مکان‌هایی که دمای بسیار بالا و یا بسیار پایین دارد، ماشین‌آلاتی که نیاز به روغن کم اشتعال دارد، صنایعی که آلوده شدن به گوگرد و فسفر خطرات جدی ایجاد می‌کند مانند صنایع غذایی و … مورداستفاده قرار گیرد؛ چون در این موارد عملکرد بهتری نسبت به روغن معدنی دارد.
انواع روغن صنعتی
کاربرد انواع روغن صنعتی
- روغن گردش: این کاربرد روغن صنعتی اغلب برای یاتاقان‌ها، چرخ‌دنده‌های مخروطی و حلزونی و سیلندرها و… است. این روغن‌ها دارای ویسکوزیته بالا و مقاوم در مقابل دمای بالا هستند.
- روغن کمپرسور: برای روان کاری کمپرسور هوا و کمپرسور پیچی، پیستونی و پمپ خلأ استفاده می‌شود و برای جلوگیری از زنگ‌زدگی و اکسید آهن در قطعات دستگاه صنعتی جلوگیری می‌کند.
- روغن انتقال‌دهنده حرارت: این روغن‌ها برای انتقال حرارت ثابت برای قطعات کم تعمیر است. به همین دلیل مواد افزودنی ضدزنگ و اکسید دارند.
- روغن دنده: روغن‌های این دسته به‌نوعی ساخته شده‌اند که تحمل فشار زیاد گیربکس‌های صنعتی، چرخ‌دنده‌ها، ماشین‌آلات حمل و جابه‌جایی بتن و… را فراهم کنند. این روغن قطعات تجهیزات صنعتی را در برابر ساییدگی و اکسید شدن و همچنین خوردگی مقاوم می‌کنند.
کاربرد انواع روغن صنعتی
جمع‌بندی
روغن صنعتی برای روان کاری قطعات ماشین‌آلات مختلف صنعتی و کشاورزی و… تولید شده‌اند. این روغن که در نوع طبیعی و مصنوعی تولید شده است، علاوه بر اینکه عملیات روان کاری قطعات را انجام می‌دهد با قابلیت‌هایی طراحی و تولید شده است که بتواند دماهای زیاد و کم و همچنین عملیات سنگین را پشتیبانی کند. روغن صنعتی اغلب بنا به نیاز ماشین‌آلات مقداری مواد افزودنی نیز دارد.
