برای جلوگیری از خرابی و فرسوده شدن گیربکس از روغن گیربکس صنعتی استفاده می‌شود. با استفاده از روغن گیربکس می‌توان فرسودگی قطعات آن را به طور قابل‌توجهی کاهش داد. وظیفه اصلی آن نیز روان کردن قسمت‌های مختلف دنده است. استفاده از روغن مناسب برای گیربکس‌ها ضروری به‌حساب می‌آید و در صورت عدم استفاده از روغن گیربکس عملکرد بخش‌های مختلف آن با مشکلات جدی روبرو خواهد شد. در ادامه به ویژگی‌های این روغن بیشتر می‌پردازیم.
ویژگی‌های کلی روغن گیربکس
تمامی روغن‌های مورداستفاده برای گیربکس پس از مدت‌زمان مشخصی کیفیت اصلی خود را از دست می‌دهند. ازاین‌جهت تعویض روغن گیربکس پس از مدت‌زمان مشخصی الزامی به‌حساب می‌آید. به‌طورکلی روغن صنعتی باکیفیت بالاتر طول عمر بیشتری خواهد داشت. فشار و گرمای واردشده به گیربکس‌های صنعتی بیشتر از سایر گیربکس‌هاست. ازاین‌جهت برای گیربکس‌های صنعتی باید از روغن مخصوص به خود آنها استفاده کرد.
قطعات این گیربکس‌ها به مراقبت بیشتری نیاز دارند.گران‌روی بالای این نوع روغن‌ها مانند روغن بهران مهم‌ترین ویژگی روغن مناسب برای گیربکس صنعتی به‌حساب میاید. منظور از گران‌روی مقاومت اصطکاکی یک سیال است. از دیگر ویژگی‌های این روغن‌ها می‌توان به سازگاری بسیار بالای آنها با قطعات فلزی اشاره کرد. این موضوع یکی از مهم‌ترین خصوصیات روغن‌های مخصوص گیربکس محسوب می‌شود. در صورت عدم سازگاری روغن مورداستفاده برای گیربکس با فلزات عملکرد گیربکس با مشکلات جدی روبرو خواهد شد.
یکی از مواردی مؤثر در کاهش کارایی روغن گیربکس صنعتی ورود گردوغبار به آن است. همان‌طور که پیش‌تر به این موضوع اشاره کردیم ماندگاری روغن گیربکس به کیفیت آن بستگی دارد. بااین‌وجود، معمولاً آن را پس از طی‌کردن هر هشتاد هزار کیلومتر باید تعویض کرد. رنگ روغن مناسب برای گیربکس صنعتی یکی از موارد نشان‌دهنده لزوم تعویض روغن گیربکس است. در صورت تغیر رنگ روغن گیربکس از قرمز به قهوهای باید آن را تعویض کرد.
انتخاب روغن گیربکس مناسب
با استفاده از روغن گیربکس صنعتی کمتر به تعویض روغن نیاز پیدا خواهید کرد. در واقع ماندگاری روغن‌های باکیفیت در حدود بیست تا چهل درصد بیشتر از روغن با کیفت معمولی یا پایین است. یکی از ویژگی‌های اصلی روغن باکیفیت عدم واکنش دهی با اکسیژن است. روغن‌های مرد استفاده در گیربکس‌های صنعتی در صورت داشتن کیفیت پایین پس از مدت کوتاهی اکسید می‌شود. از دیگر ویژگی‌های روغن گیربکس باکیفیت بالا توانایی خارج کردن آب توسط روغن است.
گیربکس مخصوص ماشین‌آلات صنعتی در شرایط پرفشارتری کار می‌کند. ازاین‌جهت روغن گیربکس ماشین‌آلات صنعتی باید توانایی فعالیت در شرایط با فشار بیشتر را داشته باشد. به‌طورکلی دما درون گیربکس‌های صنعتی نیز بیشتر است. ازاین‌جهت روغن‌های مورداستفاده در این موقعیت باید مقاومت بیشتری نسبت به حرارت داشته باشند. به‌طورکلی دو شرط متمایزکننده روغن‌های مورداستفاده در گیربکس‌های صنعتی مانند روغن نفت پارس مربوط به همین دو موضوع می‌شود.
سرعت جداشدن آب از روغن گیربکس روغن گیربکس ماشین‌آلات صنعتی باکیفیت این روغن‌ها رابطه مستقیم دارد. بسیاری از روغن‌های گیربکس چسبندگی بالایی دارند. یکی از وظایف و ویژگی‌های روغن با کیفت بالا عدم جلوگیری از ایجاد اصطکاک در چرخ‌دنده‌هاست. این موضوع در بهبود عملکرد گیربکس نقش بسیار مهمی دارد. اصطکاک بالا یکی از دلایل اصلی برای فرسودگی گیربکس محسوب می‌شود. از نظر دمایی، تحمل دمای روغن‌های باکیفیت بسیار بالاست.
انواع روغن‌های مخصوص گیربکس
به‌طورکلی روغن مورداستفاده در گیربکس‌ها باتوجه‌به نوع گیربکس انواع مختلفی دارند. روغن‌های مورداستفاده در ماشین‌آلات صنعتی دارای خواصی مانند خاصیت ضد زنگی هستند. این نوع روغن‌ها در برابر فشار و خوردگی نیز مقاومت بسیار خوبی از خود نشان می‌دهند. از عوام مؤثر در انتخاب از میان انواع روغن گیربکس صنعتی می‌توان به نوع گیربکس، دمای متوسط گیربکس و وضعیت عملکرد آن شاره کرد. روغن گیربکس از نوع R&O عملکرد بسیار بالایی دارند.
عملکرد بالای این نوع از روغن‌ها تا حد بسیار زیادی به محافظت آنها از خوردگی چرخ‌دنده‌ها بستگی دارد. چرخ‌دنده‌های گیربکس‌های صنعتی با سرعت بسیار بالایی کار می‌کنند. ازاین‌جهت، استفاده از ای نوع روغن کارایی گیربکس‌ها را به طور چشمگیری بهبود می‌بخشد. از میان انواع روغن گیربکس صنعتی می‌توان به روغن‌های ضد اصطکاک نیز اشاره کرد. در این روغن‌ها از ترکیب شیمیایی Sulfur Phosphorus استفاده می‌شود. این ماده مقاومت روغن در برابر دما را بالا می‌برد.
همان‌طور که پیش‌تر به این موضوع اشاره کردیم، روغن گیربکس مخصوص ماشین‌های صنعتی از مقاومت بیشتری در برابر گرمای درون جعبه‌دنده دارد. دلیل این موضوع دمای بالاتر درون گیربکس ماشین‌های صنعتی به‌حساب می‌آید. این روغن‌ها در برابر آلودگی‌های محیطی مانند گردوغبار و ناخالصی‌های دیگر نیز مقاومت نسبتاً بالایی از خود نشان می‌دهند. به دلیل هزینه بسیار بالای تعویض گیربکس ماشین‌آلات در صورت خرابی، تعویض به‌موقع روغن گیربکس آنها ضروری است.
مشخصات روغن گیربکس
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های روغن گیربکس صنعتی گران‌روی بالای آنهاست. میزان گران‌روی یا همان مقاومت اصطکاکی روغن‌ها را با علامت cst نشان می‌دهند. این مقدار به‌وسیله تشخیص میزان جاذبه بین مولکول‌ها محاسبه می‌شود. در صورت استفاده از روغن با گران‌روی پایین دنده‌های درون گیربکس به‌مرورزمان دچار خوردگی خواهند شد. این موضوع عمر و کارایی گیربکس ماشین‌آلات صنعتی را پایین می‌آورد. حداکثر دمای تحمل یکی دیگر از مشخصات ذکر شده بر روی روغن‌هاست.
یکی دیگر از موارد ذکر شده بر روی روغن گیربکس صنعتی میزان چگالی روغن است. این معیار نسبت جرم به حجم روغن را مشخص می‌کند. میزان چگالی مربوط به روغن‌ها را معمولاً در دمایی بین پانزده تا بیست درجه سانتی‌گراد می‌سنجند. از دیگر موارد و مشخصات ذکر شده بر روی روغن‌های گیربکس می‌توان به نقطه ریزش اشاره کرد. این میزان مقاومت روغن در برابر یخ‌زدگی را نشان می‌دهد.
نتیجه‌گیری
با استفاده از روغن گیربکس صنعتی می‌توان از فرسودگی قطعات درون جعبه‌دنده جلوگیری کرد. روغن گیربکس مخصوص ماشین‌آلات صنعتی دارای مقاومت بسیار بالایی در برابر گرما و فشار خارجی است. لِزجت بالای روغن میزان مقاومت گیربکس در برابر اصطکاک به طور قابل‌توجهی بالا می‌برد. یکی از شرایط اصلی روغن برای دنده گران‌روی نسبتاً بالای آن جهت مقاومت در برابر آسیب است. در صورت پایین بودن گران‌روی قطعات فلزی درون گیربکس دچار خوردگی و آسیب شدید خواهند شد.
